داروی اپدیوو عوارض و نحوه مصرف داروی اپدیوو چیست؟
داروی اپدیوو یک داروی سرطان است که دربزرگسالان برای درمان موارد زیر استفاده میشود:
- ملانوم، نوعی سرطان پوست
- سرطان ریه سلول غیر کوچک
- کارسینوم سلول کلیه پیشرفته، سرطان کلیه
- لنفوم هوچکین کلاسیک، سرطان لنفوسیت ها (نوعی گلبول سفید)
- سرطان سلول سنگفرشی سر وگردن
- سرطان مثانه ومجاری ادراری
- مزوتلیومای بدخیم پلور (سرطان پوشش ریه)؛ سرطانی که‌پوشش ریه ها و دیواره قفسه سینه راتحت تاثیر قرار میدهد.
- نوعی سرطان کولون یارکتوم (قسمت پایین روده)
- سرطان مری سنگفرشی (سرطان مری، عبور از دهان به معده)
- سرطان محل اتصال معده به‌مری (سرطان درمحل اتصال مری و معده) که نوعی از سرطان مری میباشد و به‌طور معمول پس از رادیوتراپی، شیمی درمانی وجراحی اتفاق می افتد.
- سرطان معده درمحل اتصال معده به‌مری یا آدنوکارسینوم مری.
- سرطان روده بزرگ
- کارسینوم کبدی (یک نوع سرطان)
- کارسینوم سلول سنگفرشی سر و گردن
- کارسینوم یوروتلیال موضعی پیشرفته یا متاستاتیک
از داروی اپدیوو در چه مواردی و چه زمانی استفاده میشود؟
اپدیوو عمدتاً درمواردی استفاده میشود که سرطان پیشرفته است، غیرقابل برداشت است(باجراحی قابل برداشتن نیست) یابه‌سایر قسمتهای بدن گسترش یافته است (متاستاتیک) یازمانی که سایر درمانها جواب نمیدهند. داروی اپدیوو همچنین برای کمک به جلوگیری از عود کنسر پس از انجام عمل جراحی به کار برده میشود که به آن درمان کمکی نیز میگویند.
اپدیوو روی سلولهای سرطانی که پروتئینی به نام PD-L1 تولید میکنند کار میکند و ممکن است آزمایشهایی قبل از درمان برای بررسی مناسب بودن درمان با اپدیوو لازم باشد.
اپدیوو را میتوان به‌تنهایی استفاده کرد وبرای برخی از سرطانها نیز همراه باسایر داروهای سرطان به‌کار میبرند. اپیدو دارویی است که به‌پروتئین PD-1 متصل میشود تا به‌سلولهای ایمنی کمک کند سلولهای سرطانی را ازبین ببرند و برای‌درمان انواع مختلف کنسر استفاده میشود. این یک نوع آنتی بادی مونوکلونال ویک نوع بازدارنده ایست بازرسی ایمنی است که‌نیولوماب نیز نامیده میشود.
اپدیوو اغلب زمانی تجویز میشودکه سرطان به‌سایر قسمتهای بدن گسترش یافته است (متاستاتیک)، یانمی توان آن راباجراحی برداشت، یاپس ازدرمان قبلی برگشته است. داروی اپدیوو گاهی اوقات فقط درصورتی تجویز میشود که‌آزمایشات آزمایشگاهی نشانگرهای ژنتیکی خاص یا جهشهای DNA مرتبط باکنسر شما را نشان دهد.
هشدارها در مورد درمان با داروی اپدیوو
داروی اپدیوو می تواند عوارض جانبی دربسیاری از قسمتهای مختلف بدن شما ایجاد کند. برخی ازعوارض جانبی ممکن است نیاز به‌درمان با داروهای دیگر داشته باشند و درمان سرطان شما ممکن است به‌تعویق بیفتد.
درصورت داشتن موارد زیر بعدا فوراً باپزشک خود تماس بگیرید: سرفه، تنگی نفس، تغییرات بینایی، درد یاضعف عضلانی، درد معده، اسهال ، خون درمدفوع، ادرار کم یابدون، کبودی یاخونریزی، ادرار تیره، زردی پوست یاچشم ها، سردردهای مکرر، سرگیجه، گیجی، افزایش تشنگی یاادرار، مشکلات پوستی، بی حسی یاگزگز، احساس سرما، افزایش یاکاهش وزن.
قبل از مصرف داروی اپدیوو
برای اطمینان ازبی خطر بودن داروی اپدیوو برای‌شما، اگر موارد زیر رادارید به‌پزشک خود اطلاع دهید:
- شیمی درمانی یا پرتودرمانی
- اختلال سیستم عصبی مانند میاستنی گراویس یا سندرم گیلن باره
- بیماری کبدی
- یک اختلال خود ایمنی ( لوپوس، بیماری کرون ، کولیت اولسراتیو)
- پیوند عضو، یاپیوند سلولهای بنیادی ازاهداکننده
اپدیوو ممکن است به‌نوزاد متولد نشده آسیب برساند. ممکن است لازم باشد قبل ازشروع این درمان تست بارداری بدهید. هنگام دریافت داروی اپدیوو وحداقل 5 ماه پس ازآخرین دوز، ازکنترل بارداری موثر برای‌جلوگیری ازبارداری استفاده کنید. درصورتی که‌متوجه شدید باردار هستید پزشک متخصص خود رادرجریان وضعیت بگذارید.
درحین استفاده ازاین دارو وحداقل تا 5 ماه پس ازآخرین دوز، ازشیردهی خودداری کنید.
چگونگی درمان با داروی اپدیوو
اپدیوو به‌صورت تزریق درورید توسط یک پزشک متخصص انجام میشود. این دارو باید به‌آرامی تجویز شود و انفوزیون 30 تا 90 دقیقه طول میکشد.
اپدیوو معمولاً هر 2 تا 4 هفته یکبار تجویز میشود. سایر داروهای سرطان شما ممکن است طی جلسات
مختلف داده شوند. پزشک شما تعیین میکند که چه‌مدت از داروهای تجویز شده قرار بگیرید. مقدار مشخصی از داروی اپدیوو که دریافت میکنید به‌عوامل بسیاری ازجمله سلامت عمومی یاسایر مشکلات سلامتی شما ونوع سرطان یاشرایط تحت درمان بستگی دارد. دوزهای بالاتر پاسخ بهتری نمیدهند وممکن است باعث مسمومیت شوند. پزشک دوز وبرنامه را مطابق باشرایط شما تعیین خواهد کرد.
درضمن شما به‌آزمایشات پزشکی مکرر نیاز دارید تا به‌پزشکتان کمک کند تشخیص دهد که آیا ادامه دریافت داروی اپدیوو برای‌شما بی خطر است یاخیر.
عوارض جانبی داروی اپدیوو
اپدیوو میتواند عوارض جانبی دربسیاری ازقسمتهای مختلف بدن شما ایجاد کند. بنابراین ممکن است برای جلوگیری ازبرخی عوارض جانبی، دارویی به‌شما داده شود ودرصورت نیاز به‌درمان برای‌عارضه جانبی، درمان سرطان شما ممکن است به‌تعویق بیفتد.
اگر علائم واکنش آلرژیک به داروی اپدیوو مانند: کهیر ، تنفس دشوار، تورم درصورت یا گلو (یایک واکنش پوستی شدید) تب، گلو درد، سوزش چشم، درد پوست، ایجاد تاول ولایه برداری، بثورات پوستی قرمز یابنفش همراه باعلائمی ازواکنش آلرژیک دارید لازم است که‌برای دریافت کمکهای اورژانسی به‌اورژانس مراجعه کنید.
برخی ازعوارض جانبی ممکن است درطول تزریق رخ دهد. اگر احساس سرگیجه، سبکی سر، تنگی نفس، خارش یاگزگز کردید، یااگر تب، لرز، کمردرد یاگردن درد دارید، فوراً به‌پزشک متخصص خود اطلاع دهید.
اگر به‌موارد زیر از عوارض جانبی داروی اپدیوو دچار شدید فوراً باپزشک خود تماس بگیرید:
- اسهال شدید یامداوم، درد شدید معده، مدفوع خونی یاقیری
- درد چشم، تغییرات بینایی، حساسیت به نور
- درد یاضعف شدید عضلانی
- گیجی، بروز مشکلات حافظه، سفتی گردن، خواب آلودگی، به‌وجود آمدن مشکل درحفظ تعادل
- بی حسی یاسوزن سوزن شدن دربازوها یاپاها
- مشکلات کلیوی ازجمله ادرار کم یابدون ادرار، تورم درپاها یامچ پا، وجود خون در ادرار.
- مشکلات کبدی مانند تهوع یا استفراغ شدید ، درد سمت راست بالای معده، کبودی یاخونریزی آسان، ادرار تیره، یرقان یاهمان زردی پوست یاچشم
- مشکلات ریوی که ازجمله علائم آن میتوان به‌سرفه یابدتر شدن سرفه هایی که‌فرد دارد، درد درقفسه سینه واحساس تنگی نفس اشاره کرد.
- مشکلات پوستی ازجمله بثورات پوستی، خارش، قرمزی، تورم، درد، تاول، زخم دردهان یابینی یاروی اندام تناسلی.
- علائم اختلال هورمونی مانند: سردردهای مکرر یاغیر معمول، مشکلات بینایی، ضربان قلب سریع و بالا، سرگیجه، غش، خستگی، تغییرات خلق و خو یارفتار، گرسنگی، افزایش تشنگی یاادرار، یبوست، ریزش مو، صدای خشن یاعمیق، عرق کردن، احساس سرما، افزایش یاکاهش وزن
- ممکن است درصورتی که پیوند سلولهای بنیادی انجام داده اید، احساس بیماری یاناراحتی، همراه بادرد یاتورم درنزدیکی اندام پیوندی خود داشته باشید.
اگر عوارض جانبی خاصی داشته باشید، ممکن است درمان سرطان شما به‌تعویق بیفتد یابرای‌همیشه قطع شود.
عوارض جانبی رایج داروی اپدیوو همچنین ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تغییر حس چشایی
- تب، بدن درد
- احساس ضعف
- علائم سرماخوردگی مانند آبریزش یاگرفتگی بینی، سرفه، گلودرد
- افزایش فشار خون
- کاهش وزن
مواردی که باید در مورد عوارض جانبی داروی اپدیوو به خاطر بسپارید:
- اکثر مردم همه عوارض ذکر شده راتجربه نمیکنند.
- عوارض جانبی اپدیوو اغلب ازنظر شروع ومدت زمان قابل پیشبینی هستند.
- عوارض جانبی تقریباً همیشه برگشت پذیر هستند وپس ازاتمام درمان ازبین میروند.
- گزینه های زیادی برای کمک به‌کاهش یاجلوگیری ازعوارض جانبی وجود دارد.
- هیچ ارتباطی بین وجود یاشدت عوارض جانبی و اثربخشی داروها وجود ندارد.
عوارض کمتر رایج داروی اپدیوو
این عوارض جانبی عوارض جانبی کمتر رایج (درحدود 10-29٪) بیماران دریافت کننده داروی اپدیوو هستند:
- لنفوسیتوپنی (گلبول های سفید پایین)
- کم شدن سدیم
- درد اسکلتی عضلانی
- کاهش اشتها
- کم خونی
- افزایش کراتینین سرم
- کولیت
- پتاسیم کم
- منیزیم کم
- کلسیم بالا
- پتاسیم بالا
- کلسیم کم
- تورم
- درد شکم
- افزایش AST سرم
- ترومبوسیتوپنی
- افزایش آلکالین فسفاتاز سرم
- درد قفسه سینه
- درد مفاصل
- افزایش ALT سرم
- خارش
- پنومونی
- درد
همه عوارض جانبی دربالا ذکر نشده است. برخی ازمواردی که‌نادر هستند (درکمتر از 10٪ بیماران رخ می دهد) دراینجا فهرست نشده اند. بااین حال، درصورت مشاهده علائم غیرعادی، همیشه باید به‌پزشک خود اطلاع دهید.
چند عارضه جانبی نادر اما شدید عبارتنداز:
- پنومونیت باواسطه ایمنی
- کولیت
- هپاتیت
- نفریت باواسطه ایمنی واختلال عملکرد کلیه
- پرکاری وکم کاری تیروئید باواسطه ایمنی
اگر هر یک از علائم زیر را بعد از مصرف اپدیوو تجربه کردید، فوراً در روز یا شب با پزشک خود تماس بگیرید
- تب 100.4 درجه فارنهایت (38 درجه سانتیگراد) یابالاتر، لرز
- علائم یک واکنش آلرژیک، مانند بثورات پوستی، خارش، پوست قرمز، پوسته پوسته شده یاتاول دار بایابدون تب، سفتی درقفسه سینه یاگلو، خس خس سینه، مشکلات تنفسی یامشکل درصحبت کردن، گرفتگی صدا غیر معمول، تورم لبها، دهان، صورت، گلو یازبان.
علائم زیر نیاز به‌مراقبت پزشکی دارند، اما اورژانسی نیستند. پس ازمشاهده هریک ازموارد زیر، ظرف 24 ساعت باارائه دهنده مراقبتهای بهداشتی خود تماس بگیرید :
- اسهال
- حالت تهوع (زمانی که درغذا خوردن اختلال ایجاد میکند وباداروهای تجویز شده تسکین نمی یابد)
- استفراغ (بیش از 4 تا 5 مرتبه دریک دوره یک روزه)
- ناتوانی درخوردن یاآشامیدن به‌مدت 24 ساعت یاعلائم کم آبی بدن: خستگی، تشنگی، خشکی دهان، تیرگی و کاهش مقدار ادرار، یاسرگیجه.
- تغییر ناگهانی دربینایی
- شروع ناگهانی تنگی نفس همراه باسرفه و یاتب
- مدفوع رنگ روشن
- وجود خون درمدفوع
- مدفوع تیره، قیری یاچسبنده
- ادرار تیره یاقهوه ای رنگ
- خون درادرار
- افزایش وزن زیاد
- عدم توانایی دردفع ادرار یاتغییر درمقدار دفع ادرار
- کاهش اشتها
- معده درد یاناراحتی معده
- خونریزی یا کبودی راحت و بی دلیل
- سرفه بایا بدون مخاط
- هرگونه تغییر پوست، تحریک، خارش یابثورات پوستی
- تورم دربازوها یاپاها
- علائم مشکل تیروئید یاغده هیپوفیز (تغییر خلق و خو یانحوه عملکرد، تغییر وزن، یبوست، سرگیجه، صدای عمیقتر، احساس سرما، غش، ریزش مو، احساس خستگی بسیار، سردرد یاکاهش میل جنسی)
موارد احتیاط شروع درمان با داروی اپدیوو
- قبل از شروع درمان با اپدیوو ، مطمئن شوید که‌درمورد سایر داروهایی که‌مصرف میکنید (ازجمله داروهای تجویزی، بدون نسخه، ویتامینها، داروهای گیاهی و غیره) به‌پزشک خود اطلاع دهید.
- درحین مصرف اپدیوو ، هیچ نوع واکسیناسیونی رابدون تایید پزشک انجام ندهید.
- اگر باردار هستید یاممکن است باردار باشید، قبل از شروع این درمان، به‌متخصص خود اطلاع دهید. داروی اپدیوو ممکن است برای‌جنین خطرناک باشد. زنان باردار باید درمورد خطرات احتمالی مصرف اپدیوو برای‌جنین آگاه شوند.
- هم برای مردان و هم برای زنان صدق میکند که‌هنگام دوره درمان با اپدیوو ، بچه دار نشوند. درزمان مصرف این دارو و تا 5 ماه پس از قطع مصرف، روشهای جلوگیری ازبارداری توصیه میشود. زمانی که‌ممکن است پس ازدرمان بدون خطر باردار شوید یابچه دار شوید، باپزشک خود صحبت کنید.
- هنگام مصرف اپدیوو از شیر دادن به‌فرزند خود پرهیز کنید.
نکات مراقبت از خود در دوره درمان با داروی اپدیوو
- حداقل دو تا سه لیتر مایعات هر 24 ساعت بنوشید، مگر اینکه دستور دیگری به شما داده شود.
- اپدیوو میتواند باعث تغییرات بینایی، سرگیجه و خستگی شود. اگر هر یک از این علائم را دارید، هنگام رانندگی باماشین، استفاده از ماشین آلات یاهر چیزی که نیاز به هوشیاری دارد، احتیاط کنید.
- دستهای خود را اغلب بشویید.
- از ورزشهای تماسی یا فعالیتهایی که می تواند باعث آسیب شود خودداری کنید.
- برای‌کاهش هر گونه حالت تهوع احتمالی، وعده های غذایی کوچک و مکرر بخورید. جویدن آدامس و پاستیل همچنین میتواند به درمان این وضعیت کمک کند.
- غذاهایی بخورید که میتواند به کاهش اسهال کمک کند.
- ازقرار گرفتن درمعرض آفتاب خودداری کنید. ازکرم ضد آفتاب، کلاه و عینک آفتابی استفاده کنید.
- به‌طور کلی، نوشیدن مشروبات الکلی باید به‌حداقل برسد یابه‌طور کامل ازمصرف آن اجتناب شود. درضمن بهتر است این موضوع راباپزشک خود درمیان بگذارید.
- استراحت کافی داشته باشید.
- تغذیه خوب راحفظ کنید وترجیحا یک رژیم مناسب برای‌دوره درمان خود ازپزشک متخصص درخواست کنید.
- اگر علائم یاعوارض جانبی راتجربه کردید، حتما آنها راباپزشک خود درمیان بگذارید. آنها میتوانند داروهایی تجویز کنند ویاپیشنهادهای دیگری راارائه دهند که درمدیریت چنین شرایطی مؤثر است.
نظارت و آزمایش در دوره درمان با داروی اپدیوو
درحین مصرف اپدیوو برای‌نظارت برعوارض جانبی وبررسی پاسخ شما به‌درمان، به‌طور منظم توسط پزشک متخصص خود معاینه خواهید شد.
درمان هدفمند نتیجه حدود 100 سال تحقیق است که‌به‌درک تفاوت بین سلولهای سرطانی و سلولهای طبیعی اختصاص یافته است. تا به‌امروز، درمان سرطان عمدتاً بر کشتن سلولهایی که‌به‌سرعت تقسیم میشوند متمرکز بوده است، زیرا یکی از ویژگیهای سلولهای سرطانی این است که‌به‌سرعت تقسیم میشوند. امامتأسفانه، برخی ازسلولهای طبیعی ما نیز به‌سرعت تقسیم میشوند وعوارض جانبی متعددی ایجاد میکنند.
درمان هدفمند درمورد شناسایی سایر ویژگیهای سلولهای سرطانی است. دانشمندان به‌دنبال تفاوت خاصی درسلولهای سرطانی و سلولهای طبیعی هستند. این اطلاعات برای‌ایجاد یک درمان هدفمند برای حمله به‌سلولهای سرطانی بدون آسیب رساندن به‌سلولهای طبیعی استفاده میشود، بنابراین منجربه عوارض جانبی کمتری میشود. هر نوع درمان هدفمند کمی متفاوت عمل میکند، اماهمه آنها باتوانایی سلول سرطانی برای رشد، تقسیم، ترمیم ویاارتباط با سلولهای دیگر تداخل دارند.
انواع مختلفی ازدرمانهای هدفمند وجود دارد که‌درسه دسته کلی تعریف شده اند. برخی ازدرمانهای هدفمند براجزای داخلی و عملکرد سلول سرطانی تمرکز دارند. درمانهای هدفمند ازمولکولهای کوچکی استفاده میکنند که‌می‌توانند وارد سلول شوند وعملکرد سلولها رامختل کرده وباعث مرگ آنها شوند. انواع مختلفی ازدرمان هدفمند وجود دارد که‌بر روی قسمتهای داخلی سلولها تمرکز دارد. سایر درمانهای هدفمند گیرنده هایی راهدف قرار میدهند که درخارج ازسلول هستند. درمانهایی که گیرنده ها را هدف قرار میدهند به عنوان آنتی بادی های مونوکلونال نیز شناخته میشوند. مهارکننده‌های ضد رگ‌زایی، رگهای خونی راهدف قرار میدهند که‌اکسیژن رابه‌سلولها می‌رسانند ودرنهایت باعث گرسنگی سلولها میشوند.
سوالاتی که باید در مورد داروی اپدیوو از پزشک خود بپرسید:
- آیا این دارو میتواند باعث بیماری های خود ایمنی مانند لوپوس یابیماری کرون شود؟
- درصورت انجام پیوند عضو، آیامیتوانم به مصرف این دارو راادامه دهم؟
- آیا من مجاز به‌دریافت پرتودرمانی درهنگام استفاده از داروی اپدیوو هستم؟
- اگر درحین مصرف اپدیوو باردار شوم چه‌باید بکنم؟
- چه علائمی راباید فورا گزارش کنم؟
- آیاداروهای بدون نسخه وجود دارد که‌باید ازآنها اجتناب کنم؟
- چه زمانی متوجه میشوم که‌آیا درمان موثر است؟
- چه مدت تحت درمان با داروی اپدیوو خواهم بود؟
- آیا درصورت بازگشت سرطان میتوانم اپدیوو را دوباره مصرف کنم؟