داروی زلودا موارد مصرف و عوارض جانبی زلودا – آروین کلینیک

زلودا یا کپسیتابین (Capecitabine) یک داروی ضد سرطان (“ضد تینئوپلاستیک” یا “سیتوتوکسیک”) است. زلودا به‌عنوان یک “ضد متابولیت” طبقه بندی میشود. کپسیتابین یک داروی سرطان است که بارشد سلولهای سرطانی تداخل میکند و گسترش آنها دربدن راکاهش میدهد. داروی زلودا به‌تنهایی یا در کیموتراپی ترکیبی برای درمان سرطان روده بزرگ ، سرطان سینه یا سرطان کولورکتال استفاده میشود. کپسیتابین گاهی اوقات زمانی استفاده میشود که سرطان به‌سایر قسمت های بدن گسترش یافته است. (متاستاتیک)

داروی زلودا برای چه مواردی استفاده میشود؟

زلودا یا همان کپسیتابین در درمان بیماری هایی توسط پزشکان تجویز می شود.

• سرطان روده بزرگ یارکتوم
• سرطان سینه متاستاتیک
• سرطانهای اولیه مری، معده، کبد صفراوی، نورواندوکرین، پانکراس، تخمدان، لوله فالوپ، صفاق یاناشناخته

توجه: اگر داروی زلودا برای یک بار مصرف تایید شده باشد، پزشکان ممکن است استفاده ازهمان دارو رابرای مشکلات دیگر انتخاب کنند، اگر فکر کنند ممکن است مفید باشد.

نحوه تجویز داروی زلودا

• به‌صورت قرص خوراکی مصرف میشود.
• بعد ازغذا (در عرض 30 دقیقه پس از غذا) باآب مصرف شود که‌معمولاً دردوز منقسم با فاصله 12 ساعت تجویز میشود.
• قرص ها در2 اندازه عرضه میشوند150  و 500 میلی گرم
• اگر یک نوبت رافراموش کردید، دوز فراموش شده رانادیده بگیرید وبه‌زمانبندی عادی خود بازگردید2  دوز راهمزمان مصرف نکنید.
• قرص رابه‌طور کامل باآب قورت دهید و ازخرد کردن، حل کردن، جویدن یا شکستن آن خودداری کنید. اگر دربلع قرص مشکل دارید به‌پزشک خود اطلاع دهید.
• داروی زلودا دریک چرخه درمانی 3 هفته ای تجویز میشود وممکن است فقط درروزهای خاصی ازاین چرخه نیاز به‌مصرف دارو داشته باشید.
• ممکن است درطول دوره درمان طولانی مدت دچار کم آبی شوید. اگر مبتلا به‌استفراغ یااسهال هستید باپزشک خود تماس بگیرید.
• ممکن است به‌آزمایش های پزشکی مکرر نیاز داشته باشید و درمان سرطان شما ممکن است براساس نتایج به‌تعویق بیفتد. داروی زلودا میتواند اثرات طولانی مدت بربدن شما داشته باشد. همچنین ممکن است برای‌مدت کوتاهی پس ازآخرین دوز نیاز به‌آزمایشهای پزشکی داشته باشید.
• داروی زلودا باید دردمای اتاق به‌دور ازگرما و رطوبت، نگهداری شود. درصورت عدم استفاده، ظرف آن رامحکم بسته نگه دارید.

مقدار داروی زلودا شیمی درمانی که‌برای شما تجویز میشود به‌عوامل زیادی بستگی دارد، ازجمله قد و وزن، سلامت عمومی یاسایر مشکلات سلامتی ونوع سرطان یابیماری تحت درمان. پزشک دوز وبرنامه شما راتعیین خواهد کرد.

اثرات جانبی داروی زلودا

نکات مهم درمورد عوارض جانبی داروی زلودا :

• اکثر مردم تمام عوارض جانبی کپسیتابین  ذکر شده راتجربه نخواهند کرد.
• عوارض جانبی کپسیتابین اغلب ازنظر شروع، مدت و شدت قابل پیش بینی است.
• این عارضه ها پس ازتکمیل درمان بهبود می یابد.
• عوارض جانبی داروی زلودا ممکن است کاملا قابل کنترل باشد. گزینه های زیادی برای به‌حداقل رساندن یاجلوگیری ازعارضه های بعدی کپسیتابین وجود دارد.

 عوارض جانبی زیر برای 30 درصد بیمارانی که داروی زلودا مصرف میکنند شایع است:

• تعداد کم گلبول های سفید خون واین میتواند شما رادرمعرض خطر ابتلا به‌عفونت قرار دهد.
• تعداد اندک گلبولهای قرمز درخون که‌به‌این وضعیت کم خونی میگویند.
• سندرم دست وپا یا اریترودیسستزی پالمار-پلانتار که‌شامل علائم بثورات پوستی، تورم، قرمزی، درد ویا لایه برداری پوست درکف دست ها وکف پاها میباشد. معمولاً خفیف است، دراوایل 2 هفته پس ازآغاز درمان شروع میشود. به‌همین دلیل امکان دارد که‌دوز تجویز شده زلودا برای‌بیمار کاهش یابد.
• اسهال
• افزایش آنزیم های کبدی وافزایش سطح بیلی روبین
• خستگی
• تهوع و استفراغ
• راش وخارش
• درد شکم

عوارض جانبی کمتر رایج داروی زلودا

که‌درحدود 10-29٪ بیماران دریافت کننده داروی زلودا به‌آنها مبتلا میشوند.

• اشتهای ضعیف
• تعداد پلاکت پایین که این میتواند شما رادرمعرض خطر خونریزی قرار دهد.
• زخمهای دهان
• تب
• تورم پا ومچ پا
• سوزش چشم
• یبوست
• درد کمر، ماهیچه، مفاصل و استخوان
• سردرد
• اختلال حرکتی GI
• بی حسی و گزگز دست یاپا
• داشتن علائم واکنش آلرژیک به داروی زلودا مانند کهیر، تنفس دشوار، تورم در صورت یا گلوپ(یا واکنش شدید پوستی) تب، گلودرد، سوزش چشم، درد پوست، بثورات پوستی قرمز یا بنفش و ایجاد تاول و لایه برداری

• اسهال خونی همراه بادرد شدید معده و تب
• قرمزی یا تورم زبان، مشکل درخوردن یابلعیدن
• علائم کم آبی – احساس تشنگی یا گرما شدید، ناتوانی درادرار کردن، تعریق شدید یاپوست گرم وخشک
• “سندرم دست وپا“ – درد، حساسیت، قرمزی، تورم، تاول، یا پوسته پوسته شدن پوست دست یاپا.
• مشکلات قلبی – درد قفسه سینه، ضربان قلب نامنظم، تورم درساق پا، افزایش سریع وزن، احساس سبکی سر یاتنگی نفس
• تعداد کم سلول های خونی – تب، لرز، خستگی، زخم های دهان، زخم های پوستی، کبودی آسان، خونریزی غیر معمول، رنگ پریدگی پوست، سردی دستها وپاها، احساس سبکی سر یاتنگی نفس.

اگر عوارض جانبی داروی زلودا خاصی داشته باشید، ممکن است درمان سرطان شما به‌تعویق بیفتد یابرای همیشه قطع شود.

همه عوارض جانبی داروی زلودا دربالا ذکر نشده است. برخی ازمواردی که‌نادر هستند (در کمتر از 10٪ بیماران رخ میدهد) ودراینجا فهرست نشده اند. بااین حال، درصورت مشاهده علائم غیرعادی، همیشه باید به‌پزشک خود اطلاع دهید.

اگر هریک ازعلائم زیر راتجربه کردید، فوراً پزشک خود رادرجریان بگذارید:

• تب 100.4 درجه فارنهایت (38 درجه سانتیگراد) یابالاتر، لرز (علائم احتمالی عفونت)

• حالت تهوع که‌باداروهای تجویز شده تسکین نمی یابد ودرغذا خوردن خلل ایجاد میکند.
• استفراغ (بیش ازچند بار دریک روز) بعد از مصرف زلودا
• اسهال بیشتر از چند مرتبه درطی یک روز
• خونریزی یاکبودی غیرمعمول
• مدفوع سیاه یا قیری، یاخون درمدفوع یاادرار شما
• یبوست
• مصرف زلودا ممکن است موجب خستگی زیاد وعدم توانایی درانجام کارهای روزمره شود
• زخم های دهان (قرمزی دردناک، تورم یازخم)
• تورم، قرمزی ویا درد در یک پایابازو و نه درپای دیگر
• زرد شدن پوست یاچشم
• گزگز یا سوزش، قرمزی، تورم کف دست یاکف پا
• گیجی، ازدست دادن تعادل، خواب آلودگی بیش ازحد

درصورت مشاهده علائم غیرعادی داروی زلودا ، همیشه به‌پزشک خود اطلاع دهید.

موارد احتیاط در درمان با داروی زلودا

• قبل ازشروع درمان با داروی زلودا ، مطمئن شوید که‌درمورد سایر داروهایی که‌مصرف میکنید (ازجمله داروهای تجویزی، بدون نسخه، ویتامینها، داروهای گیاهی و غیره) به‌پزشک خود اطلاع دهید. ازمصرف آسپرین، محصولاتی که‌حاوی آسپرین هستند، خودداری کنید، مگر اینکه پزشکتان به‌طور خاص اجازه دهد.
• پس ازمصرف آنتی اسیدها تا 2 ساعت پس ازمصرف داروی زلودا خودداری کنید.
• اگر ازوارفارین به‌عنوان رقیق‌کننده خون استفاده میکنید، ممکن است نیاز باشد که‌دوز مصرفی شما براساس آزمایش خون تنظیم شود.
• اگر واکنش حساسیتی (آلرژیک) به فلوئورواوراسیل داشته باشید، ممکن است کپسیتابین توصیه نشود.
• درحین مصرف کپسیتابین ، هیچ نوع ایمن سازی یاواکسیناسیون رابدون تایید پزشک دریافت نکنید.
• اگر باردار هستید یاممکن است باردار باشید، قبل ازشروع این درمان، به‌متخصص مراقبت های بهداشتی خود اطلاع دهید. داروی زلودا ممکن است برای جنین خطرناک باشد. زنان باردار باید درمورد خطر احتمالی زلودا برای جنین آگاه شوند.
• هم برای مردان و هم برای زنان: هنگام مصرف کپسیتابین، بچه دار نشوید. روشهای جلوگیری ازبارداری توصیه میشود. زمانی که‌ممکن است پس ازدرمان بدون خطر باردار شوید یا بچه دار شوید، باپزشک خود صحبت کنید. به‌مدت حداقل 6 ماه پس ازآخرین دوز، مصرف داروهای ضد بارداری راادامه دهید.
• هنگام مصرف داروی زلودا و حداقل تا 2 هفته پس ازآخرین دوز ازشیردهی خودداری کنید.
• اگر بیماری کلیوی شدید یایک اختلال متابولیک به‌نام کمبود دی هیدروپیریمیدین دهیدروژناز دارید، نباید کپسیتابین مصرف کنید.
• اگر ازداروهای رقیق کننده خون ( وارفارین، کومادین، جانتوون استفاده میکنید، ممکن است نیاز به‌انجام مکرر آزمایش های “INR” یازمان پروترومبین داشته باشید. مصرف رقیق کننده خون میتواند خطر خونریزی شدید رادرحین استفاده از داروی زلودا و برای مدت کوتاهی پس ازقطع مصرف این دارو افزایش دهد. این خطر دربزرگسالان بالای 60 سال بیشتر است.
• مشکلات قلبی یکی از عوامل منع مصرف کپسیتابین است.

نکات مراقبت از خود در دوره درمان با داروی زلودا

• حداقل دو تا سه لیتر مایعات درهر 24 ساعت بنوشید، مگر اینکه دستور دیگری برای مصرف داروی زلودا به‌شما داده شود.
• شما ممکن است در معرض خطر عفونت باشید، بنابراین سعی کنید ازشلوغی یانزدیک شدن به‌افراد مبتلا به‌سرماخوردگی خودداری کنید وتب یاسایر علائم عفونت رافوراً به‌پزشک خود گزارش دهید.
• دستهای خود رااغلب بشویید.
• برای کمک به‌درمان یا پیشگیری اززخمهای دهان، ازیک مسواک نرم استفاده کنید و سه بار درروز با 1/2 تا 1 قاشق چای‌خوری جوش شیرین ویا 1/2 تا 1 قاشق چای‌خوری نمک مخلوط با 8 اونس آب بشویید.
• جهت کمتر کردن خونریزی یک تیغ برقی و مسواک نرم رامورد استفاده قرار دهید.
• ازورزشهای تماسی یافعالیتهایی که‌میتواند باعث آسیب شود خودداری کنید.
• برای کاهش حالت تهوع، داروهای ضد تهوع راطبق دستور پزشک مصرف کنید ووعده های غذایی کوچک ومکرر مصرف کنید.
• پیشگیری ازابتلا به‌سندرم دست وپا واصلاح فعالیتهای عادی زندگی روزمره برای کاهش اصطکاک و قرار گرفتن درمعرض حرارت دست وپا، تاحد امکان درطول درمان با داروی زلودا
• کف دستها وکف پاها را بااستفاده ازنرم کننده ها مرطوب نگه دارید.
• رژیم داروهای ضد اسهال راطبق تجویز متخصص مراقبت بهداشتی خود دنبال کنید.
• رژیم غذایی در نظر داشته باشید که به‌درمان اسهال کمک کند.
• ازقرار گرفتن درتابش نور خورشید بپرهیزید. ازضد آفتاب با SPF 30 یابالاتر استفاده کنید.
• ممکن است خواب آلودگی یاسرگیجه را تجربه کنید. تازمانی که‌پاسخ شما به‌دارو زلودا مشخص نشود ازرانندگی یاانجام کارهایی که‌نیاز به‌هوشیاری دارند اجتناب کنید.
• به‌طور کلی، نوشیدن مشروبات الکلی باید به‌حداقل برسد یا به‌طور کامل اجتناب شود.
• استراحت کافی داشته باشید.
• تغذیه خوب راحفظ کنید.
• اگر علائم یاعوارض جانبی داروی زلودا راتجربه کردید، حتما آنها رابا تیم مراقبتهای بهداشتی خود درمیان بگذارید. آنها میتوانند داروها راتجویز کنند ویاپیشنهادهای دیگری راارائه دهند که‌درمدیریت چنین مشکلاتی مؤثر است.

آزمایشات در دوره درمان با داروی زلودا

درحین مصرف داروی زلودا ، برای نظارت برعوارض جانبی و بررسی پاسخ شما به‌درمان، به‌طور منظم توسط پزشک معاینه خواهید شد. آزمایش خون دوره ای برای نظارت برشمارش کامل خون وهمچنین عملکرد سایر اندام ها (مانند کلیه ها و کبد) نیز توسط پزشک شما تجویز میشود.

نحوه عملکرد داروی زلودا

تومورهای سرطانی باتقسیم سلولی مشخص میشوند که‌دیگر مانند بافت طبیعی کنترل نمیشود. سلولهای “عادی” وقتی باسلولهای مشابه تماس پیدا میکنند، تقسیم نمیشوند، مکانیزمی که‌به‌عنوان مهار تماس شناخته میشود. سلولهای سرطانی این توانایی راازدست میدهند. سلولهای سرطانی دیگر کنترل و تعادل طبیعی راکه‌تقسیم سلولی راکنترل و محدود میکند، ندارند. فرآیند تقسیم سلولی، چه سلولهای طبیعی و چه سلول های سرطانی، ازطریق چرخه سلولی انجام میشود و چرخه سلولی ازمرحله استراحت، ازطریق مراحل رشد فعال و سپس به‌میتوز (تقسیم) میرود.

توانایی زلودا داروی شیمی درمانی درکشتن سلولهای سرطانی به‌توانایی آن درتوقف تقسیم سلولی بستگی دارد. معمولا، داروها باآسیب رساندن به RNA یا DNA که‌به‌سلول میگوید چگونه خود رادرتقسیم بندی کپی کند، عمل میکند. اگر سلول ها نتوانند تقسیم شوند، میمیرند. هر چه سلولها سریعتر تقسیم شوند، احتمال اینکه شیمی درمانی سلولها راازبین ببرد بیشتر است و باعث کوچک شدن تومور میشود. آنها همچنین باعث خودکشی سلولی (خود مرگ یا آپوپتوز) میشوند.

دارویی زلودا شیمی‌درمانی که سلولها راتنها زمانی که‌درحال تقسیم هستند تحت تأثیر قرار میدهند، خاص چرخه سلولی نامیده میشوند. داروهای شیمی درمانی که سلولها را در حالت استراحت تحت تاثیر قرار میدهند، چرخه سلولی غیراختصاصی نامیده میشوند. زمان‌بندی شیمی‌درمانی بر اساس نوع سلولها، سرعت تقسیم آن‌ها و زمانی که‌احتمالاً یک داروی خاص درآن مؤثر است، تنظیم می‌شود. به‌همین دلیل است که‌شیمی درمانی معمولاً به‌صورت چرخه ای انجام میشود.

شیمی درمانی درکشتن سلولهایی که‌به‌سرعت درحال تقسیم شدن هستند مؤثرتر است. متأسفانه شیمی درمانی تفاوت بین سلولهای سرطانی و سلولهای طبیعی رانمیداند. سلولهای “عادی” دوباره رشد میکنند و سالم میشوند، اما دراین بین، عوارض جانبی داروی زلودا رخ میدهد. سلولهای “عادی” که‌بیشتر تحت تاثیر شیمی درمانی قرار میگیرند، سلولهای خون، سلولهای دهان، معده و روده و فولیکول های مو هستند که‌منجر به‌کاهش شمارش خون، زخمهای دهان، حالت تهوع، اسهال و یا ریزش مو میشود. داروهای مختلف ممکن است برقسمتهای مختلف بدن تأثیر بگذارد.

داروی زلودا متعلق به‌دسته شیمی درمانی به‌نام آنتی متابولیت است. آنتی متابولیت ها بسیار شبیه به‌مواد طبیعی درون سلول هستند. هنگامی که‌سلولها این مواد رادرمتابولیسم سلولی ترکیب میکنند، قادر به‌تقسیم نیستند. آنتی متابولیت ها مختص چرخه سلولی هستند. آنها درمراحل بسیار خاصی ازچرخه به‌سلولها حمله میکنند. آنتی متابولیت ها براساس موادی که باآنها تداخل دارند طبقه بندی میشوند.

اطلاعات دوز مصرفی زلودا

دوز معمول بزرگسالان داروی زلودا برای سرطان کولورکتال

تک‌تراپی: برای درمان اول بیماران مبتلا به‌سرطان کولورکتال متاستاتیک زمانی که درمان با داروی زلودا به‌تنهایی ترجیح داده می‌شود
-دوز توصیه شده: 1250 میلی‌گرم برمتر مربع خوراکی 2 بار در روز (صبح و عصر؛ معادل 2500 میلی‌گرم بر متر مربع کل دوز روزانه) 2 هفته به‌دنبال یک دوره استراحت 1 هفته ای به‌عنوان سیکل های 3 هفته ای درمان کمکی دربیماران مبتلا به‌سرطان کولون.