سرطان دهانه رحم نشانه و عوارض سرطان دهانه رحم – آروین کلینیک

سرطان دهانه رحم نوعی سرطان است که در سلول های دهانه رحم، یعنی قسمت پایینی رحم که به واژن متصل می شود رخ می دهد. این قسمت بخشی از دستگاه تناسلی است و گاهی اوقات گردن رحم نیز نامیده میشود. سرطان دهانه رحم می‌تواند بافت‌های عمیق‌تر دهانه رحم را تحت تأثیر قرار دهد و ممکن است به سایر قسمت‌های بدن که اغلب شامل ریه‌ها، کبد ، مثانه ، واژن و رکتوم میشود گسترش یابد. گونه های مختلف ویروس پاپیلومای انسانی  که یک عفونت مقاربتی میباشد در ایجاد سرطان دهانه رحم نقش دارند. ابتلا به این عفونت به گونه ای است که سیستم ایمنی بدن معمولاً از آسیب رساندن به ویروس جلوگیری می کند. با این وجود، در تعداد اندکی از بیماران مبتلا به این نوع عفونت، ویروس تا مدت ها و سال ها زنده می‌ماند و موجب ابتلا به سرطان دهانه رحم میشود.

البته میتوان با انجام تست های غربالگری و دریافت واکسنی که با این عفونت مقابله میکند خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم را کاهش دهید. سرطان دهانه رحم معمولاً بسیار کند رشد می کند و اینکه چقدر جدی است بستگی به بزرگی آن، گسترش بیماری و سلامت عمومی شما دارد.

رشد بیماری سرطان دهانه رحم بسیار کند و آهسته میباشد. به همین دلیل زمان کافی برای درمان آن قبل از اینکه بیماری موجب به وجود آمدن آسیب های شدید بشود وجود دارد.همچنین معمولا زنان 35 تا 44 ساله بیشتر به آن مبتلا می شوند. به ویژه زنانی که به طور منظم غربالگری نمی‌شوند.

علائم سرطان دهانه رحم

سرطان دهانه رحم در مراحل اولیه معمولاً هیچ علامت یا علائمی ایجاد نمی کند. اما در برخی موارد این بیماری با تغییرات غیر عادی در بافت ها شروع میشود. علائم و نشانه های سرطان دهانه رحم پیشرفته تر عبارتند از:

• خونریزی واژینال بعد از مقاربت، بین قاعدگی یا بعد از یائسگی
• ترشحات آبکی و خونی واژن که ممکن است سنگین و دارای بوی بد باشد.
• درد لگن یا درد و ناراحتی در حین رابطه جنسی
• بروز عفونت
• زگیل پوستی
• زگیل تناسلی
• سایر اختلالات پوستی
• اختلالات مربوط به فرج، واژن، آلت تناسلی، مقعد و لوزه ها

در صورت تداوم این نشانه ها حتما به پزشک مراجعه کنید. اگر سرطان دهانه رحم به دیگر نقاط بدن گسترش یابد میتواند موجب بروز علائم زیر شود:

• ایجاد درد در لگن
• بروز مشکل در ادرار کردن
• تورم پاها
• نارسایی کلیه
• درد استخوان
• کاهش وزن و بی اشتهایی
• خستگی

چه زمانی باید برای تشخیص سرطان دهانه رحم به پزشک مراجعه کرد؟

• خونریزی پس از یائسگیهرگز طبیعی نیست، بنابراین در صورت بروز آن در اسرع وقت با پزشک خود مشورت کنید.
• اگر پریودهای بسیار سنگیندارید یا اغلب بین دوره های قاعدگی خونریزی دارید، به پزشک خود اطلاع دهید.
• برخی از زنان پس از مقاربت، به خصوص پس از رابطه جنسی شدید، خونریزی دارند. این وضوع جای نگرانی ندارد اما بهتر است که به پزشک مراجعه کنید. به خصوص اگر این اتفاق را زیاد تجربه میکنید.
• اگر خونریزی واژینالهمراه با ضعف دارید یا اگر احساس ضعف یا سبکی سر می کنید یا از حال می روید حتما به پزشک خود اطلاع دهید.

علل سرطان دهانه رحم

سرطان دهانه رحم زمانی شروع می شود که سلول های سالم در دهانه رحم تغییراتی (جهش) در DNA خود ایجاد کنند . DNA سلول، حاوی دستورالعمل هایی است که روند کارکرد سلول را تعیین میکند.

به طور معمول سلول های طبیعی و بدون نقص با روند مشخصی رشد میکنند و تکثیر میبابند و سپس در یک زمان معین می میرند. جهش در سلول ها به این معناست که سلول ها رشد و تکثیر خارج از کنترل دارند و نمی میرند. زمانی که سلول های ناسالم وغیرطبیعی در یک نقطه تجمع می یابند موجب تشکیل یک توده (تومور) میشوند. سلول‌های سرطانی به بافت‌های مجاور حمله می‌کنند و می‌توانند از تومور جدا شوند و در سایر نقاط بدن پخش شوند یا متاستاز کنند.

انواع سرطان دهانه رحم

تشخیص نوع سرطان دهانه رحم به زنده ماندن و درمان شما کمک می کند. انواع اصلی این بیماری شامل موارد زیر میباشد:

• سرطان سلول سنگفرشی: این نوع سرطان دهانه رحم در سلول های نازک و مسطح (سلول های سنگفرشی) پوشاننده قسمت بیرونی دهانه رحم که به داخل واژن می رود شروع می شود. اکثر سرطان های دهانه رحم، کارسینوم سلول سنگفرشی هستند.
• آدنوکارسینوم: این نوع سرطان دهانه رحم در سلول های غده ای ستونی شکل که کانال دهانه رحم را پوشانده اند شروع می شود.

گاهی اوقات، هر دو نوع سلول در سرطان دهانه رحم نقش دارند که به آن کارسینوم مختلط میگویند. به ندرت، سرطان در سایر سلول های دهانه رحم رخ می دهد.

عوامل خطر سرطان دهانه رحم

• شرکای جنسی متعدد: هرچه تعداد شرکای جنسی شما بیشتر باشد خطر ابتلا به این بیماری در شما بیشتر میباشد.
• داشتن رابطه جنسی در سنین پایین: این مورد شامل کسانی میشود که رابطه جنسی را قبل از 16 سالگی یا یک سال پس از شروع قاعدگی آغاز کرده اند.
• سایر عفونت های مقاربتی: ابتلا به سایر بیماری های مقاربتی مانند کلامیدیا، سوزاک، سیفلیس و HIV  وAIDS.
• سیستم ایمنی ضعیف: اگر سیستم ایمنی بدن شما به دلیل ابتلا به بیماری دیگر ضعیف شده باشد ممکن است احتمال ابتلا به سرطان دهانه رحم در شما افزایش یابد .
• سیگار کشیدن: این مورد از عواملی است که با سرطان سلول سنگفرشی دهانه رحم ارتباط مستقیم دارد.
• استفاده از داروهای ضد بارداری به مدت بیش از 5 سال
• وضعیت اجتماعی و اقتصادی: به نظر میرسد آمار ابتلا به سرطان دهانه رحم در مناطقی که از نظر اقتصادی و اجتماعی در سطوح پایین جامعه میباشند بیشتر است.

پیشگیری از ابتلا به سرطان دهانه رحم

واکسن HPV:دریافت این واکسن برای جلوگیری از عفونت HPV  استفاده میشود و ممکن است خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم و سایر سرطان های مرتبط با ویروسHPV  را کاهش دهد.البته حتما لازم است از پزشک خود بپرسید که آیا این واکسن برای شما مناسب است یا خیر.

انجام تست پاپ روتین: اکثر سازمان‌های پزشکی پیشنهاد می‌کنند که آزمایش پاپ اسمیر روتین را در سن ۲۱ سالگی شروع کنید و هر چند سال یک بار آن را تکرار کنید.

رابطه جنسی ایمن: با انجام اقداماتی برای جلوگیری از عفونت های مقاربتی، مانند استفاده از کاندوم در هر بار رابطه جنسی و محدود کردن تعداد شرکای جنسی، خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم را کاهش دهید.

ترک سیگار و پرهیز از استعمال انواع دخانیات

مراحل سرطان دهانه رحم

تعیین مرحله سرطان بسیار مهم است، زیرا به فرد کمک می کند تا موثرترین نوع درمان را انتخاب کند. هدف مرحله‌بندی، ارزیابی میزان گسترش و سرایت سرطان و در واقع متاستاز بیماری به سایر اندام ها، دیگر نقاط بدن و یا غدد لنفاوی میباشد.

• مرحله 0: یافتن سلول های پیش سرطانی
• مرحله 1: در این مرحله سلول های سرطانی از سطح دهانه رحم به بافت های عمیق تر رشد میکنند و حتی ممکن است به رحم و غدد لنفاوی مجاور نیز متاستاز کنند.
• مرحله 2: سرطان اکنون به فراتر از دهانه رحم و رحم گسترش یافته است، اما نه تا دیواره های لگن یا قسمت پایین واژن و ممکن است غدد لنفاوی مجاور را تحت تأثیر قرار دهد.
• مرحله 3: سلول های سرطانی در قسمت پایین واژن یا دیواره های لگن وجود دارند و ممکن است حالب ها را مسدود کنند. حالب ها لوله هایی هستند که ادرار را از مثانه حمل می کنند. همچنین ممکن است غدد لنفاوی مجاور را تحت تأثیر قرار دهند.
• مرحله 4: سرطان، مثانه یا راست روده را تحت تأثیر قرار می دهد و از لگن خارج می شود و در این مرحله نیز ممکن است بر غدد لنفاوی تأثیر بگذارد و یا حتی به اندام های دور از جمله کبد، استخوان ها، ریه ها و غدد لنفاوی متاستاز کند.

درمان سرطان دهانه رحم

تصمیم گیری در مورد نوع درمان به عوامل متعددی مانند مرحله سرطان و همچنین سن و وضعیت کلی سلامت بیمار بستگی دارد. درمان سرطان دهانه رحم در مراحل اولیه، زمانی که سرطان در دهانه رحم باقی بماند، میزان موفقیت خوبی دارد. هر چه سرطان از ناحیه اصلی خود گسترش یابد، میزان موفقیت کمتر است.

جراحی سرطان دهانه رحم

زمانی که سرطان از دهانه رحم پخش نشده باشد، جراحی یک روش درمانی رایج است. اگر پزشک پس از انجام جراحی معتقد باشد که سلول های سرطانی هنوز در بدن وجود دارد، پرتودرمانی ممکن است بعد از جراحی به روند درمان کمک کند. پرتودرمانی همچنین ممکن است خطرعود سرطان را کاهش دهد. همچنین زمانی که سرطان دهانه رحم به دیگر نواحی بدن سرایت کند دیگر نمیتوان به جراحی به عنوان یک گزینه درمان مناسب نگاه کرد و روش های دیگر همچون پرتودرمانی و شیمی درمانی و یا ترکیبی از هر دوی آن ها به کار برده میشود.

رادیوتراپی یا پرتو درمانی سرطان دهانه رحم

برخی از پزشکان از پرتودرمانی به عنوان پرتو انکولوژی یا XRT یاد می کنند که شامل استفاده از پرتوهای پرانرژی اشعه ایکس برای از بین بردن سلول های سرطان دهانه رحم است.

هنگامی که پزشک معالج پرتودرمانی را در ناحیه لگن هدف قرار می دهد، ممکن است عوارض جانبی زیر را ایجاد کند که برخی از آنها ممکن است تا پایان درمان ظاهر نشوند:

• اسهال
• حالت تهوع
• ناراحتی معده
• تحریک مثانه
• تنگ شدن واژن
• قطع شدن چرخه قاعدگی
• یائسگیزودرس

شیمی درمانی سرطان دهانه رحم

شیمی درمانی استفاده از مواد شیمیایی (دارو) برای درمان سرطان است که موجب تخریب سلول های سرطانی میشود. پزشکان از شیمی درمانی برای هدف قرار دادن سلول های سرطانی استفاده می کنند که جراحی نمی تواند آن ها را حذف کند. همچنین برای افرادی استفاده میشود که مبتلا به سرطان دهانه رحم از نوع پیشرفته میباشند.

عوارض جانبی شیمی درمانی می تواند متفاوت باشد و به نوع دارویی که تجویز و مصرف شده بستگی دارد. عوارض جانبی رایج تر عبارتند از:

• اسهال
• حالت تهوع
• ریزش مو
• خستگی
• ناباروری
• یائسگی زودرس

آزمایشات بالینی سرطان دهانه رحم

شرکت در کارآزمایی بالینی ممکن است بهترین گزینه درمانی برای برخی افراد باشد. آزمایشات بالینی بخشی جدایی ناپذیر از فرآیند تحقیقات سرطان هستند. محققان آنها را برای تعیین ایمنی و اثربخشی درمان های جدید و اینکه آیا آنها بهتر از درمان های موجود هستند انجام می دهند. افرادی که در کارآزمایی‌های بالینی شرکت می‌کنند، در تحقیقات و نوآوری سرطان سهیم هستند.

تشخیص سرطان دهانه رحم

تست پاپ اسمیر: می تواند به شناسایی علائم اولیه سرطان دهانه رحم کمک کند. تشخیص زودهنگام این بیماری میزان موفقیت درمان را بهبود می بخشد.

غربالگری: زیر 25 سال: توصیه نمیشود. از 25 تا 65 سال: افراد باید هر پنج سال یک بار آزمایش HPV برای سرطان دهانه رحم انجام دهند. بالای 65 سال: در صورتی که شخص در گذشته به اندازه کافی غربالگری انجام داده است، انجام این کار توصیه نمیشود مگر اینکه در معرض خطر بالای ابتلا به سرطان دهانه رحم باشد. افرادی که هیسترکتومی با برداشتن دهانه رحم انجام داده اند، نیازی به غربالگری ندارند، مگر اینکه در گذشته ضایعات پیش سرطانی داشته یا مبتلا به سرطان دهانه رحم بوده اند.

آزمایش HPV دی ان ای: این آزمایش تعیین می‌کند که آیا فرد دارای یکی از انواع  HPV که نوعی عفونت میباشد است که احتمال دارد باعث سرطان دهانه رحم شود یا خیر. این تست شامل جمع آوری سلول ها از دهانه رحم برای انجام یک آزمایش آزمایشگاهی است. این آزمایش می تواند هر جهش غیر عادی را در DNA سلولی قبل از مشخص شدن هر گونه ناهنجاری در سلول های دهانه رحم تشخیص دهد.

اگر علائم و نشانه‌های سرطان دهانه رحم وجود داشته باشد، یا اگر تست پاپ، سلول‌های غیرطبیعی را نشان دهد، پزشک ممکن است آزمایش‌های دیگر را توصیه کند.

این آزمایش ها شامل:

• کولپوسکوپی: معاینه بصری واژن با استفاده از اسپکولوم و کولپوسکوپ، یک ابزار بزرگ‌نمایی نورانی است.
• معاینه تحت بیهوشی: در این روش پزشک می تواند واژن و دهانه رحم را با دقت بیشتری معاینه کند.
• بیوپسی: پزشک بخش کوچکی از بافت را تحت بیهوشی عمومی جدا میکند و سپس در آزمایشگاه برای یافتن سلول های سرطانی بررسی میکند.
• بیوپسی مخروطی: پزشک یک بخش کوچک مخروطی شکل از بافت غیر طبیعی دهانه رحم را برای معاینه برمی دارد.
• LLETZدیاترمی: با استفاده از یک حلقه سیم که حاوی جریان الکتریکی میباشد به برداشتن بافت غیر طبیعی کمک می کند. سپس متخصص، بافت را برای بررسی به آزمایشگاه می فرستد.
• آزمایش خون: شمارش سلول های خونی می تواند ضمن بررسی و تشخیص سرطان دهانه رحم به شناسایی مشکلات کبدی یا کلیوی نیز کمک کند.
• سی تی اسکن: نوعی تصویربرداری با استفاده از مایع باریم برای نشان دادن هر گونه ناهنجاری سلولی.
• MRI: نوعی دیگر از تصویربرداری برای شناسایی بیماری و تشخیص سرطان دهانه رحم در مراحل اولیه.
• سونوگرافی لگن: تصویربرداری با استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا از ناحیه مورد نظر.