لوسمی سلول مویی چیست؟نشانه ها همراه تشخیص لوسمی – آروین کلینیک

لوسمی سلول مویی یک سرطان خون نادر و با رشد آهسته است که در آن مغز استخوان شما با جهش ایجاد شده در DNA شما تعداد زیادی سلول B (لنفوسیت) می سازد؛ نوعی گلبول سفید که با عفونت مبارزه می کند. این سلول های B اضافی غیر طبیعی هستند و در زیر میکروسکوپ “مودار” به نظر می رسند و با افزایش آن ها گلبول های سفید سالم، گلبول های قرمز و پلاکت کمتری تولید می شود. میزان ابتلا در به این بیماری در مردان بیشتر از زنان است و بیشتر در افراد میانسال یا مسن رخ میدهد. همچنین 2 درصد از بیماران مبتلا به لوسمی به این شکل از بیماری مبتلا میشوند. با این حال هر ساله هزار مورد جدید لوسمی سلول مویی در ایالات متحده کشف میشود و علت آن هنوز مشخص نشده. لوسمی سلول مویی به عنوان یک بیماری مزمن در نظر گرفته می شود زیرا ممکن است هرگز به طور کامل درمان نشود، اگرچه درمان می تواند برای سال های بعد منجر به بهبودی شود.

علائم و نشانه های لوسمی سلول مویی

برخی از افراد هیچ علامت یا نشانه ای از لوسمی سلول مویی ندارند، اما آزمایش خون برای بیماری یا وضعیت دیگر ممکن است به طور ناخواسته لوسمی سلول مویی را نشان دهد.

• احساس پری در شکم که ممکن است باعث ناراحتی شما بعد از کمی غذا خوردن شود.
• خستگی
• کبودی
• عفونت های مکرر
• ضعف
• کاهش وزن
• درد زیر دنده ها
• تب
• تنگی نفس
• کاهش وزن بدون دلیل مشخص
• توده های بدون درد در گردن، زیر بغل، معده یا کشاله ران

اگر علائم و نشانه های مداوم مذکور را  دارید که شما را نگران می کند، به یک پزشک متخصص مراجعه کنید.

علل ابتلا به لوسمی سلول مویی

قرار گرفتن در معرض تشعشع: افرادی که در معرض تشعشع هستند، مانند افرادی که در اطراف دستگاه های اشعه ایکس کار می کنند و از تجهیزات حفاظتی کافی استفاده نمی کنند یا افرادی که تحت درمان پرتودرمانی سرطان قرار گرفته اند، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به لوسمی سلول مویی باشند، اما شواهد قطعی نیست.

قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی: مطالعات متناقضی در مورد نقش مواد شیمیایی صنعتی و کشاورزی در ایجاد لوسمی سلول مویی وجود دارد.

عوارض ناشی از لوسمی سلول مویی

لوسمی سلول مویی بسیار آهسته پیشرفت می کند و گاهی تا سال ها ثابت می ماند. به همین دلیل، عوارض کمی از بیماری رخ می دهد. اما زمانی که بیماری درمان نشود، پیشرفت داشته باشد و در بدن گسترش یابد ممکن است سلول های خونی سالم در مغز استخوان را از بین ببرد و منجر به عوارض جدی شود، مانند:

• انواع عفونت ها: در این بیماری تعداد گلبول های سفید سالم بدن شما که وظیفه حفظ ایمنی اندام های شما را بر عهده دارند کم شده و همین موجب آسیب پذیری شما و عفونت میشود.

• خونریزی: لوسمی سلول مویی موجب کم شدن پلاکت خون میشود که موجب میشود اگر در جایی از بدن خونریزی داشتید زود متوقف نشود. تعداد بسیار کم پلاکت ها می تواند باعث خونریزی خود به خود از بینی یا لثه شود.

• کم خونی:کم شدن تعداد گلبول های قرمز خون از دیگر علائم لوسمی سلول میی میباشد و به این معنی است که سلول های کمتری برای حمل اکسیژن در سراسر بدن وجود دارند که این باعث خستگی و ضعف می شود.

• افزایش خطر ابتلا به سرطان دوم یا لنفوم غیر هوچکین: برخی از مطالعات نشان داده اند که افراد مبتلا به لوسمی سلول مویی ممکن است در خطر ابتلا به نوع دوم سرطان باشند. مشخص نیست که آیا این خطر به دلیل تأثیر لوسمی سلول مویی بر بدن است یا اینکه این خطر ناشی از داروهای مورد استفاده برای درمان لوسمی سلول مویی است.

تاثیر آناتومی استخوان در لوسمی سلول مویی

استخوان از استخوان فشرده، استخوان اسفنجی و مغز استخوان تشکیل شده است. استخوان فشرده لایه بیرونی استخوان را تشکیل می دهد. استخوان اسفنجی بیشتر در انتهای استخوان ها یافت می شود و حاوی مغز قرمز است. مغز استخوان در مرکز اکثر استخوان ها قرار دارد و دارای رگ های خونی زیادی است. دو نوع مغز استخوان وجود دارد: قرمز و زرد. مغز قرمز حاوی سلول های بنیادی خون است که می توانند به گلبول های قرمز، گلبول های سفید یا پلاکت تبدیل شوند. مغز زرد بیشتر از چربی ساخته شده است. لوسمی ممکن است گلبول های قرمز، گلبول های سفید و پلاکت ها را تحت تاثیر قرار دهد.

به طور معمول، مغز استخوان سلول های بنیادی خون  یا سلول های نابالغ را می سازد که به مرور زمان به سلول های خونی بالغ تبدیل می شوند. یک سلول بنیادی خون ممکن است به یک سلول بنیادی میلوئید یا یک سلول بنیادی لنفاوی تبدیل شود و یک سلول بنیادی میلوئید به 3 نوع سلول خونی بالغ تبدیل میشود:

• گلبول های قرمز خون که اکسیژن و سایر مواد را به تمام بافت های بدن حمل می کنند.
• گلبول های سفید خون که با عفونت و بیماری مبارزه می کنند.
• پلاکت هایی که لخته های خون را برای توقف خونریزی تشکیل می دهند.

یک سلول بنیادی لنفوئیدی به سلول لنفوبلاست و سپس به یکی از سه نوع لنفوسیت (گلبول‌های سفید خون) تبدیل می‌شود:

• لنفوسیت های B که برای کمک به مبارزه با عفونت آنتی بادی می سازند.
• لنفوسیت های T که به لنفوسیت های B کمک می کنند تا آنتی بادی برای مبارزه با عفونت بسازند.
• سلول های کشنده طبیعی که به سلول های سرطانی و ویروس ها حمله می کنند.

با توجه به آناتومی مذکور، در لوسمی سلول های مویی، تعداد زیادی سلول بنیادی خون به لنفوسیت تبدیل می شود. این لنفوسیت ها غیر طبیعی هستند و به گلبول های سفید سالم تبدیل نمی شوند. به آنها سلول های لوسمی  می گویند. سلول‌های لوسمی می‌توانند در خون و مغز استخوان انباشته شوند، بنابراین فضای کمتری برای گلبول‌های سفید سالم، گلبول‌های قرمز خون و پلاکت‌ها وجود دارد. این ممکن است باعث عفونت، کم خونی و خونریزی آسان شود. برخی از سلول های سرطان خون ممکن است در طحال جمع شده و باعث تورم آن شوند.

آزمایش های لازم برای بررسی خون و مغز استخوان در تشخیص لوسمی سلول مویی

معاینه فیزیکی و تاریخچه سلامت: معاینه بدن برای بررسی علائم کلی سلامت، از جمله بررسی علائم بیماری، مانند تورم طحال، توده ها، یا هر مسئله دیگری که غیرعادی به نظر می رسد. بررسی پرونده پزشکی بیمار نیز قبل از تشخیص بیماری و تصمیم برای نوع درمان آن حائز اهمیت است.

شمارش کامل گلبول ها و پلاکت های خون (CBC) روشی که در آن نمونه خون گرفته می شود و از نظر موارد زیر بررسی می شود:

• تعداد گلبول های قرمز؛ در صورت کم بودن فرد میتواند مستعد خستگی و کم خونی شود.
• گلبول های سفید؛ تعداد زیاد ناسالم آن نشانه عفونت میباشد.
• پلاکت ها؛ تعداد کم پلاکت ها بدن را مستعد خونریزی میکند.
• میزان هموگلوبین موجود در گلبول های قرمز (پروتئینی که اکسیژن را حمل می کند)
• بخشی از نمونه از گلبول های قرمز تشکیل شده است.

انواع آزمایشاتی که برای شمارش خون انجام میشود:

اسمیر خون محیطی: روشی که در آن نمونه خون گرفته شده از نظر سلول های مودار، تعداد و انواع گلبول های سفید، تعداد پلاکت ها و تغییرات در شکل گلبول های خون بررسی میشود.

مطالعات شیمی خون: روشی که در آن نمونه خون برای اندازه گیری مقدار مواد خاصی که توسط اندام ها و بافت های بدن در خون آزاد میشود، بررسی میشود و یافتن مقدار غیر معمول کم یا زیاد از یک ماده در خون میتواند نشانه بیماری باشد.

آسپیراسیون و بیوپسی مغز استخوان: برداشتن مغز استخوان، خون  و یک تکه کوچک استخوان با وارد کردن یک سوزن توخالی در استخوان لگن یا سینه که البته بعد از بی حسی  انجام میشود. یک آسیب شناس مغز استخوان تمامی اینها را برای جستجوی نشانه های لوسمی سلول مویی جستجو میکند.

ایمونوفنوتایپینگ: یک آزمایش آزمایشگاهی که از آنتی بادی ها برای شناسایی لوسمی سلول مویی بر اساس انواع آنتی ژن ها یا مارکرهای روی سطح سلول ها استفاده می کند. این آزمایش برای کمک به تشخیص انواع خاصی از سرطان خون نیز استفاده می شود.

فلوسیتومتری: یک آزمایش که تعداد سلول‌ها و درصد سلول‌های زنده در یک نمونه و همچنین ویژگی‌های خاص سلول‌ها مانند اندازه، شکل و وجود نشانگرهای تومور را اندازه‌گیری می‌کند. سطح سلول‌های نمونه‌ خون، مغز استخوان یا بافت‌های دیگر بیمار با رنگ فلورسنت رنگ‌آمیزی می‌شوند، در مایعی قرار می‌گیرند و سپس یکی یکی از پرتوی نور عبور می‌کنند. نتایج آزمایش بر اساس نحوه واکنش این سلول ها مشخص میشود. این آزمایش برای کمک به تشخیص و مدیریت انواع خاصی از سرطان ها مانند لوسمی سلول مویی و لنفوم استفاده می شود.

سیتوژنتیک: آزمایشی  که در آن کروموزوم‌های سلول‌های موجود در نمونه خون یا مغز استخوان شمارش می‌شوند و برای هر گونه تغییر مانند کروموزوم‌های شکسته، از دست رفته، بازآرایی یا کروموزوم‌های اضافی بررسی می‌شوند. تغییرات در برخی از کروموزوم ها ممکن است نشانه سرطان باشد. تجزیه و تحلیل سیتوژنتیک برای کمک به تشخیص لوسمی سلول مویی ، برنامه ریزی برای درمان یا یافتن اینکه درمان چقدر خوب کار می کند استفاده می شود.

آزمایش ژن BRAF: در این آزمایش نمونه ای از خون یا بافت برای تغییرات خاصی در ژن آزمایش می شود. جهش ژن اغلب در بیماران مبتلا به لوسمی سلول مویی دیده می شود.

سی تی اسکن :روشی که یک سری تصاویر دقیق از نواحی داخل بدن، از زوایای مختلف گرفته می شود. تصاویر توسط یک کامپیوتر متصل به دستگاه اشعه ایکس ساخته شده اند. رنگ ممکن است به داخل ورید تزریق شود تا به اندام ها یا بافت ها کمک کند واضح تر نشان داده شوند. به این روش توموگرافی کامپیوتری یا توموگرافی محوری کامپیوتری نیز گفته می شود. سی تی اسکن شکم ممکن است برای بررسی تورم غدد لنفاوی یا تورم طحال انجام شود.

مواردی که گزینه های معالجه لوسمی سلول مویی به آن بستگی دارد:

تعداد سلول های مودار (لوسمی) و سلول های خونی سالم در خون و مغز استخوان اهمیت دارد. تورم طحال باید جدی گرفته شود. این که آیا علائم لوسمی سلول مویی ، مانند عفونت وجود دارد یا خیر هم مهم است. آیا بار اول است که به این بیماری مبتلا میشوید یا عود بیماری برای شما اتفاق افتاده است؟

آگاهی های لازم لوسمی سلول مویی قبل از درمان

چه لوسمی سلول مویی رشد نکند یا به کندی رشد کند، نیازی به درمان ندارد. اینکه آیا لوسمی سلول مویی به درمان پاسخ می دهد یا خیر.

درمان اغلب منجر به بهبودی طولانی مدت می شود (دوره ای که در طی آن برخی یا همه علائم و نشانه های لوسمی سلول مویی از بین می روند). اگر لوسمی پس از بهبودی عود کند، درمان مجدد اغلب باعث بهبودی مجدد می شود.

 لوسمی سلول مویی و درمان های استاندارد

شیمی درمانی: نوعی درمان سرطان است که از داروها برای متوقف کردن رشد سلول های سرطانی استفاده می کند؛ یا از طریق کشتن سلول ها یا با جلوگیری از تقسیم آنها. هنگامی که شیمی درمانی میتواند از طریق دهانی مانند قرص و شربت نیز ارائه شود و روش دیگر آن به صورت تزریقی از طریق شریان های اصلی بدن و یا ماهیچه ها مستقیما وارد جریان خون میشوند و از این طریق به سراسر سلول های بدن راه یافته و هر سلول سرطانی را که در سراسر بدن پخش شده باشد از این طریق از بین میبرد که به آن شیمی درمانی سیستمیک میگویند. هنگامی که شیمی درمانی مستقیماً در مایع مغزی نخاعی، اندام یا حفره بدن مانند شکم قرار می گیرد، داروها عمدتاً بر سلول های سرطانی در آن نواحی تأثیر می گذارند (شیمی درمانی منطقه ای). روش انجام شیمی درمانی به نوع بیماری و میزان پیشرفت آن بستگی دارد. کلادریبین و پنتواستاتین داروهای ضد سرطانی هستند که معمولا برای درمان لوسمی سلول های مویی استفاده می شوند. این داروها ممکن است خطر سایر انواع سرطان، به ویژه لنفوم هوچکین و لنفوم غیر هوچکین را افزایش دهند. پیگیری طولانی مدت برای سرطان دوم بسیار مهم است.

ایمونوتراپی: درمانی است که از سیستم ایمنی بدن بیمار برای مبارزه با سرطان استفاده می کند. مواد مورد استفاده در این روش برای تقویت، هدایت یا بازیابی دفاع طبیعی بدن در برابر سرطان استفاده می شود. در این روش درمان از DNA یا آنتی بادی بدن برای مقابل با لوسمی سلول مویی استفاده میکنند.

عمل جراحی یک گزینه همیشگی در بسیاری از سرطان ها و این بیماری بخصوص است.

اینترفرون: بر تقسیم سلول های سرطانی تأثیر می گذارد و می تواند رشد تومور را کند کند. اینترفرون آلفا معمولا برای درمان لوسمی سلولی مویی استفاده می شود.

درمان آنتی بادی مونوکلونال: پروتئین های سیستم ایمنی هستند که در آزمایشگاه برای درمان بسیاری از بیماری ها از جمله لوسمی سلول مویی ساخته می شوند. آنتی‌بادی‌ها می‌توانند سلول‌های سرطانی را از بین ببرند، رشد آن‌ها را مسدود کنند یا از گسترش آن‌ها جلوگیری کنند. آنتی بادی های مونوکلونال از طریق انفوزیون داده می شوند. ریتوکسیماب نوعی آنتی بادی مونوکلونال است که ممکن است برای درمان برخی از بیماران مبتلا به لوسمی سلول مویی استفاده شود.